جەڵتەی مێشک
جەڵتەی مێشک کاتێک ڕوودەدات کە خوێن بۆ بەشێک لە مێشک ببڕدرێت یان کەم دەبێتەوە و شانەکانی مێشک لە ئۆکسجین و ماددە خۆراکیەکان بێبەش دەبن. ئەمەش دەتوانێت ببێتە هۆی مردنی خانەکانی مێشک و ئەگەری زیانگەیاندن بە هەمیشەیی.
جەڵتەی مێشک سێ جۆری سەرەکی هەیە: ١.
- جەڵتەی مێشک (Ischemic stroke): بەهۆی گیران یان مەین لە خوێنبەرێکی خوێن کە دابینکردنی مێشک دەدات.
- جەڵتەی خوێنبەربوون: بەهۆی پچڕانی بۆری خوێن لە مێشکدا دروست دەبێت، دەبێتە هۆی خوێنبەربوون.
3- هێرشی ئیسکیمیکی کاتی (TIA): زۆرجار بە “مینی-جەڵتەی مێشک” ناودەبرێت، بەهۆی مەینێکی کاتیەوە دروست دەبێت. بە شێوەیەکی گشتی TIA لە ماوەی چەند خولەکێک تا چەند کاتژمێرێکدا چارەسەر دەبێت بەڵام هێشتا پێویستە بە جددی چارەسەر بکرێن چونکە زۆرجار نیشانەکانی هۆشداری جەڵتەی مێشکن لە داهاتوودا.
هۆکارەکانی جەڵتەی مێشک دەتوانن جیاواز بن بەڵام زۆرجار بریتین لە:
– پەستانی بەرزی خوێن
– جگەرەکێشان
– شەکرە
– بەرزی چەوری خوێن
– قەڵەوی
– ناچالاکی جەستەیی
– مێژووی خێزانی تووشبوون بە جەڵتەی مێشک یان نەخۆشی دڵ
– تەمەن
نیشانەکانی جەڵتەی مێشک دەتوانن بریتی بن لە:
– سڕبوون یان بێهێزی لەناکاو لە دەم و قۆڵ، یان قاچدا بەتایبەت لە لایەکی لەش
– سەرلێشێواوی لەناکاو یان کێشە لە قسەکردن یان تێگەیشتن لە قسەکردن
– کێشەی لەناکاوی بینین لە چاوێک یان هەردوو چاودا
– کێشەی لەناکاوی ڕۆیشتن، سەرگێژخواردن، لەدەستدانی هاوسەنگی، یان هەماهەنگی
– سەرئێشەی توندی کتوپڕ کە هیچ هۆکارێکی نادیارە
لە کاتێکدا مەترسی جەڵتەی مێشک لەگەڵ تەمەندا زیاد دەکات، بەڵام جەڵتەی مێشک دەتوانێت لە هەر تەمەنێکدا ڕووبدات. بیرۆکەیەکی هەڵەی باو و باو و ئاساییە کە جەڵتەی مێشک تەنها لە تەمەنی پیریدا ڕوودەدات. کەسانی گەنجتر، لەوانەش منداڵان و هەرزەکاران، دەتوانن تووشی جەڵتەی مێشکیش ببن. بەڵام ئەگەری جەڵتەی مێشک بە شێوەیەکی بەرچاو بەرز دەبێتەوە لەگەڵ تەمەنی مرۆڤەکان.
چارەسەری جەڵتەی مێشک بەندە بە جۆر و توندی بەڵام لەوانەیە بریتی بێت لە:
-دەرمانەکانی وەک دەرمانی کۆکردنەوەی مەین (بۆ جەڵتەی مێشک) یان دەرمانی کەمکردنەوەی پەستانی خوێن و ڕێگریکردن لە مەینبوونی زیاتر
– نەشتەرگەری لابردنی خوێن مەین یان چاککردنەوەی بۆری خوێنبەربوون (بۆ جەڵتەی خوێنبەربوون)
– چارەسەری چاکسازی کە بریتییە لە چارەسەری فیزیایی، چارەسەری پیشەیی، و چارەسەری قسەکردن بۆ یارمەتیدانی وەرگرتنەوەی توانا لەدەستچووەکان و ڕێگریکردن لە کەمئەندامی زیاتر
